Koleksiyonumun en nadide parçası olup Osmanlı Sigortacılığında elime geçen en eski belgedir, Osmanlı tarihinin ilk tahkim belgesi olup Osmanlı arşivinde süren araştırmalarımda da Osmanlı tarihinin sigorta ile ilgili ulaşılabilen en eski ve en ciddi belgesidir. 1846 (Hicri 1262) yılında “Tacir Musa Ağa’nın İskenderiye İngiliz sigorta kumpanyasından davası hakkında” hariciye nezaretine yazdığı ve zararının tazmininde yardım talep ettiği dilekçe haricinde bu belge öncesinde “sigorta” Osmanlı yazışmalarında genelde yabancılara yaptırılan işlerde karşı tarafın talep ettiği bir husus olarak geçmekte ama sigorta konulu bir belge bulunmamaktadır.
Fransız Sigorta Şirketi La Confidente’den hasarını alamayan Osmanlı vatandaşı Hüseyin Bey; bu durumu Osmanlı Ticaret Bakanlığı’na şikayet etmiş ve Osmanlı Ticaret Bakanlığı o zamanki koşullarda tahkim olarak kabul edilebilecek bir kurulun toplanmasını sağlamıştır. Neticesinde kurul Fransız Sigorta Şirketi’ne hasarı ödeme tavsiyesinde bulunmuştur. Belgede dikkat çeken hususlardan biri Fransız Sigorta Şirketinin o tarihte dahi Osmanlı Ticaret Bakanlığı’nın toplantıya bir vekil atama talebini geri çevirmemiş ve bir avukat temsili ile toplantıya katılmış olmasıdır. Hüseyin Bey’in belki de bilmediği gerçek ise o esnada La Confidente Şirketi’nin tasfiye halinde olmasıdır. Bir sonraki koleksiyon eserinde şirketin Osmanlı’daki küçük hissedarlarına hisseleri karşılığı ödeme yaparak feragatname aldığı 1851 tarihli belgeye ulaşabilirsiniz.
Dökümanın Türkçe çevirisi:
Ticaret Bakanlığı’ndan tercüman hazır olduğu halde tezkiresi buyrula 18 Eylül 1848
Fransa Devleti himayesinde bulunan Konfidente tabir olunan sigortada bundan önce tasarruf sahibi olduğum bir adet gemimi yüz elli bin guruş üzerine sigortalatmıştım. Yöntem gereğince mukavele olunan sigorta bedeli (primi) de tamamen verilmiştir. Şirket; şart üzerine gerektiği gibi senedi (poliçeyi) almış (kabul etmiş) ise de, daha sonra gemim kaza ile denizde batmıştır. Adı geçen sigortadan sözü geçen meblağ yüz elli bin guruş talep edildiğinde, bugün yarın veririz diyerek geciktirilmekte ve ertelenmektedir. Bazen akçemiz hazır ise de bir miktar küsuru olmadığından onu da tedarik edilerek bugünlerde verilir cevabı alınmıştır. Birkaç seneden beri sözü geçen meblağdan bir akçesi alınamamıştır. Bu durumdan dolayı; kulunuzun zararı malum olduğundan konunun ticaret mahkemesine havalesiyle tercüman hazır olduğunda, sigorta şirketinden sözü geçen meblağın faiziyle tahsil edilip tarafıma teslim olunması hususunda yardım ve iyilik için emir ve ferman padişahımızındır. 22 Eylül 1848
Zahire eski müdürü Hüseyin Bey; Fransa Devleti himayesinde bulunan Konfidente tabir olunan sigortada bundan önce tasarruf sahibi olduğu bir adet gemisini yüz elli bin guruş üzerine (bedel ile) sigortalatmıştır. Yöntem gereğince mukavele olunan sigorta bedeli (primi) de tamamen verilmiştir. Şirket; şart üzerine gerektiği gibi senedi (poliçeyi) almış (kabul etmiş) ise de, daha sonra gemi kaza ile denizde batmıştır. Adı geçen sigortadan sözü geçen meblağ yüz elli bin guruş talep edildiğinde, bugün yarın veririz diyerek geciktirilmekte, ertelenmekte ve muhalefet edilmektedir. Gereken faizi ile birlikte tahsili konusu, adı geçen tarafından işbu beyan ile birleştirilmiştir. Bundan dolayı ferman gereği, emsal olarak Osmanlı ve Avrupa şehirleri zahire tüccarından İzzet Ağa, Avrupa tüccarından Fenerli Aleko, Pavlaki ve Sitamin, Fransali Taber Glavan ve Cicina,İngiltereli Prehaço, Rusyalı Dard, Yunan Mavrokorato, adı geçenin vekili Ahmet Ağa, şirketin vekili olan Fransalı Loberbil ve tercüman hazır olmuşlardır. Durum ortaya konulduktan sonra; senet gereği şirkete zikir olunan yüz elli bin guruş üzerine adı geçen tarafından sözü geçen sigortaya sigortalatılmıştır. Gereken sigorta bedelinin de tamamen verildiği ifade edilip, ancak şirketin de zamanı olmadığından şimdiye kadar bu meblağın verilemediği beyan edilmiştir. Bu konu şirket vekiline ifade edilmiş ve hatırlatılmıştır. Senet de şirket vekili tarafından ibraz edilmiştir. Gerçekte, sigortanın yöntemi üzerine senette toplanan meblağ sigorta şirketinin borcu olduğunu beyan edilip ortaya konmuştur. Beyanla sözü geçen geminin kazasının üzerinden birkaç sene geçmiş olduğundan, bu çeşit sigorta akçesinin bu ânâ kadar ödenmemesi sigorta şartına mugayir olmuştur. Beyan üzerine iddia olunan faizden vazgeçilmesiyle meblağın gecikmeden şirket tarafından ödenmesi gerekeceği, hazır bulunan tüccar meclisi tarafından ifade edilmiştir. Senede göre sigorta, sözü geçen meblağ yüz elli bin guruşun şirket tarafından tahsil edilip adı geçene de teslim ettirilmesi lazım geleceğine karar verilmiştir. Bu konuda emir ve ferman padişahımızındır. 5 Ekim 1848
Osmanlı Devleti Ticaret Bakanlığı
Diğer sanat eserlerimizin hikayelerine buradan ulaşabilirsiniz.
Sosyal medya hesaplarımızı takip etmek için:
